Heb je een kind dat heel gevoelig is voor prikkels? En ineens boos reageert bij een geluid of bij aanraking? Dan heeft het misschien problemen met het verwerken van prikkels. In deze blog geven we uitleg over de sensorische informatieverwerking. Je leest waaraan je overprikkeling kunt herkennen. En wat je kunt doen om je kind te helpen ermee om te gaan.
Wat is sensorische informatieverwerking?
De hele dag door krijgen je hersenen informatie binnen vanuit je zintuigen. Je hoort, ziet, voelt, ruikt en proeft van alles. Dat zijn prikkels die van buiten je lichaam komen. Daarnaast komen er ook prikkels van binnenuit: je evenwicht en het gevoel vanuit spieren en gewrichten. En sensaties als pijn, honger, dorst of voelen dat je moet plassen.
Alle prikkels geven informatie en sturen daarmee je gedrag. Een paar voorbeelden:
- Als je je evenwicht bijna verliest, pas je automatisch je houding aan om niet te vallen.
- Als je ziet dat het stoplicht rood wordt, ga je remmen.
- Als je ruikt dat de melk zuur is, drink je het niet meer op.
- Als je hoort dat de bel gaat, loop je naar de deur om open te doen.
Als de prikkelverwerking soepel verloopt, kun je je makkelijk aanpassen aan wat er om je heen gebeurt. Je hersenen filteren de niet-belangrijke prikkels al weg, zodat je niet overal op hoeft te reageren. Vertrouwde geluiden, zoals het zoemen van de koelkast of het tikken van een klok leiden je niet af. Maar bij sommige volwassenen en kinderen werkt het filter in de hersenen niet zo goed. Dan komen alle prikkels even hard binnen en dat is lastig!
Hoe herken je overprikkeling?
Kinderen die overgevoelig zijn voor prikkels ervaren die prikkels heel sterk. Per zintuig zie je dan bijvoorbeeld:
Horen: een kind schrikt al van een zacht geluid of is afgeleid als de radio aanstaat.
Zien: een kind klaagt over zonlicht of wil weg uit een drukke omgeving.
Ruiken: een kind merkt een geur eerder op dan jij of vindt bepaald eten erg stinken.
Proeven: een kind is heel kieskeurig of eet alleen gladde structuren (wel yoghurt, maar geen yoghurt met stukjes fruit)
Voelen: een kind ervaart een zachte aanraking als pijnlijk of heeft last van de labeltjes in kleding.
Evenwicht: een kind is snel wagenziek of vermijdt de schommel en oneffen ondergronden.
Overgevoelige kinderen merken veranderingen snel op. Ze horen en zien alles en zijn alert en snel gespannen. Dat kost veel energie. Daardoor kan een overprikkeld kind eerder moe en huilerig zijn. Ook kan een kind ineens boos reageren, vaak mopperen of weigeren om mee te werken.
Wat kun je eraan doen?
Voor je kind is het belangrijk dat je zijn reactie begrijpt en welke prikkels te veel zijn op dat moment. Sommige kinderen kunnen dit zelf ook goed vertellen.
Een kind dat snel overprikkeld raakt, kun je helpen door voorspelbaarheid en structuur te geven. Vaste routines door de dag heen geven houvast. Ook is het belangrijk dat je kind voldoende momenten heeft om tot rust te komen. Dus niet meteen uit school naar de supermarkt…. Overprikkelde kinderen vinden het vaak fijn om zich even terug te mogen trekken, met een boekje, een muziekje of wat speelgoed. Er zijn nog veel meer adviezen te geven en de ergotherapeut kan je ook boekentips geven om meer te lezen over de prikkelverwerking.
Spanning voor de verjaardag?
Een verjaardag kan heel gezellig zijn, maar voor een kind dat snel overprikkeld raakt ook spannend en lastig. Alle dingen die anders zijn dan gewoonlijk geven stress en dat maakt je kind nog weer extra gevoelig.
Je kunt je kind helpen door samen een kalender te maken waarop te zien is wanneer het jarig is en wanneer er feest gevierd wordt op school en thuis. Dat geeft overzicht en voorspelbaarheid.
Bedenk samen met je kind hoe de verjaardag gevierd kan worden. Als je kind een feestje mag geven, nodig dan niet te veel kinderen uit. Hou het overzichtelijk en kies voor rustige activiteiten en een omgeving die niet te veel prikkels biedt. Probeer je eigen verwachtingen bij te stellen en te bedenken hoe het voor jouw kind een leuk feest kan zijn.
Kinderen die snel overprikkeld zijn kunnen moeite hebben met alle aandacht op hun verjaardag. Als je ook voor familie een feestje geeft, gun het je kind dan om zich af en toe even terug te trekken. BIjvoorbeeld door even op schoot mogen zitten bij een vertrouwd persoon. Of door op een rustig plekje een boekje te lezen of een muziekje te luisteren. Zo kan je kind weer opladen.