In deze blog vind je informatie over de ontwikkeling van een voorkeurshand bij kinderen. Het begrip lateralisatie wordt uitgelegd en wat dat te maken heeft met het kunnen kruisen van je middellijn. Ook geven we tips voor het stimuleren van de lateralisatie en de motorische ontwikkeling.
Wat is lateralisatie?
Lateralisatie is een fase in de ontwikkeling van de hersenen en de motoriek van een kind. Het kind leert onderscheid maken tussen de linker- en de rechterkant van het lichaam. Er ontstaat ook een voorkeurshand. De voorkeurshand voert de fijn motorische handelingen uit en de andere hand assisteert daarbij. De samenwerking tussen beide lichaamshelften wordt steeds beter afgestemd.
Bij peuters en jonge kleuters zijn de bewegingen nog vooral symmetrisch. Zij gebruiken de linker- en de rechterhand ook ongeveer evenveel. Opvallend is dat ze met de handen hun eigen middellijn nog niet kunnen kruisen: als een blokje aan de linkerkant ligt, wordt het met links opgepakt. Moet het blokje daarna in de vormenstoof die rechts van het kind staat? Dan pakt het kind het blokje midden voor het lichaam over met de rechterhand.
Waarvoor is lateralisatie belangrijk?
Lateralisatie is belangrijk voor het ontwikkelen van de voorkeurshand en de fijne motoriek. Bij het leren schrijven is een voorkeurshand nodig om de lettersporen op een vaste manier aan te leren. Het leren kennen van links en rechts is belangrijk voor de ruimtelijke oriëntatie. Dit heb je nodig voor het inschatten van afstanden en richting. Kinderen die nog niet gelateraliseerd zijn kunnen moeite hebben met alle begrippen die een richting aangeven, bijvoorbeeld links en rechts, voor en achter, op en onder. Het heeft ook invloed op de leesrichting en de schrijfrichting.
Wat zie je als een kind in groep 2 of 3 nog geen voorkeurshand heeft?
- Het kind knipt en kleurt afwisselend met links en rechts
- Het kind heeft moeite met het kruisen van de middellijn en pakt voorwerpen over voor het lichaam
- Het kind beweegt met het hele lichaam mee als het met twee handen een bal wil pakken die naast hem ligt
- Het kind weet nog niet wat links en rechts is
- Het kind spiegelt letters en cijfers en schrijft de eigen naam van rechts naar links
Tips en spelletjes voor het leren kruisen van de middellijn
- Met een strook crêpepapier of een lint grote figuren maken voor het lichaam (cirkels linksom en rechtsom, liggende acht)
- Klapspelletjes zoals “Papegaaitje leef je nog”
- In een kring een bal doorgeven
- Houdingen imiteren, bijvoorbeeld: leg je linkerhand op je rechterknie
- Leg materialen niet alleen midden voor, maar ook links en rechts en stimuleer het kind om over de middellijn iets te pakken
Tips voor het stimuleren van de voorkeurshand:
- Geef aan met een armbandje of nagellak op één duim welke hand de voorkeurshand is/wordt
- Plak een sticker op die kant van de tafel
- Herinner het kind eraan deze hand te gebruiken bij kleuren, tekenen, en knippen
- Vraag het kind om met de voorkeurshand te pakken als je iets aan het kind geeft
- Laat het kind met de voorkeurshand een flesje open en dicht draaien of een moer op een schroef
- Laat het kind vormen omtrekken, de hulphand houdt de vorm vast op het papier, de voorkeurshand trekt de vorm om
Als een kind in de laatste maanden in groep 2 nog helemaal geen handvoorkeur heeft kan een ergotherapeut een onderzoek doen naar de handdominantie. Dit onderzoek bestaat uit verschillende papier-en pentaken, onderzoek van praktische vaardigheden en een vragenlijst. Op basis daarvan kan een keus gemaakt worden welke hand als voorkeurshand gestimuleerd wordt. De ergotherapeut geeft daarna ook uitgebreid advies en oefeningen mee. Als je hier meer over wilt weten kun je contact opnemen met Door ergotherapie!