In deze blog lees je meer over zelfredzaamheid. Wat is het? Waarom is het belangrijk? Hoe kun je de zelfredzaamheid van een kind stimuleren? En wat kun je doen als een kind achterblijft bij leeftijdgenootjes?
Wat is zelfredzaamheid?
Als een kind zelfredzaam is, betekent dit dat het zichzelf kan redden in allerlei situaties. Een onderdeel hiervan is de zelfverzorging, bijvoorbeeld:
- Jezelf kunnen wassen en afdrogen
- Jezelf aan- en uit kunnen kleden
- Drinken kunnen inschenken en opdrinken
- Een boterham kunnen smeren en opeten
- Zelfstandig naar het toilet gaan
Maar zelfredzaamheid gaat ook om meer vaardigheden, zoals:
- Je schooltas in kunnen pakken
- Spullen opruimen en terug kunnen vinden
- Een boodschap kunnen doen
- Op tijd komen
- Om hulp kunnen vragen
Zelfredzaamheid ontwikkel je vanaf je babytijd. En die ontwikkeling gaat door tot na de puberteit. Een baby moet bij alles geholpen worden. Langzaamaan leert een kind steeds meer zelf te doen. En een jongvolwassene kan als het goed gaat echt zelfstandig zijn en op zichzelf gaan wonen.
Waarom is zelfredzaamheid belangrijk?
Taken zelf kunnen uitvoeren geeft zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld. Een kind kan trots zijn op zichzelf. Dat nodigt ook uit om steeds weer een stapje verder te willen komen. Om nog meer nieuwe dingen te leren.
Als een kind naar de basisschool gaat wordt er ook verwacht dat het al een aantal dingen zelf kan. Denk maar aan zindelijk zijn, zelfstandig naar het toilet kunnen gaan, de jas aan en uit doen of spullen in de eigen schooltas stoppen.
Hoe kun je de zelfredzaamheid van een kind stimuleren?
Voor een kind is het fijn als het tijd en ruimte krijgt om te oefenen. Geef je kind vertrouwen en laat weten dat je het fijn vindt dat het kind zelfstandiger wordt door daarvoor complimentjes geven. Kinderen leren nieuwe dingen op verschillende manieren en je kunt ze daarbij helpen:
- je kunt iets voordoen, je kind doet het na en probeert het daarna zelf
- je kunt iets voordoen en aan het kind vragen om te vertellen hoe de handeling gaat
- je kunt uitleg geven
- je kind kan kijken naar een filmpje met een instructie
- je kunt een taak opdelen in kleine stapjes
- je kunt gebruik maken van een stappenplan met plaatjes of foto’s
- je kunt samen een beweging maken en het kind zo laten voelen hoe je bijvoorbeeld een sok aantrekt
- je kunt samen de activiteit uitvoeren en het kind het laatste stapje zelfstandig laten doen
Natuurlijk kun je ook combinaties gebruiken, bijvoorbeeld iets voordoen – in stapjes – het kind verwoordt elk stapje. Of de beweging laten voelen – uitleg geven bij elk stapje – zelf laten doen. Kijk wat voor jouw kind een fijne manier is. Op internet zijn veel instructiefilmpjes te vinden en kun je praktische tips vinden voor allerlei vaardigheden, bijvoorbeeld:
YouTube video: Jas aandoen
Ouders van Nu: Hoe leer je je kind veters strikken?
Ouders van Nu: Zelf billen afvegen
Wat als je kind achterblijft in zelfredzaamheid?
Als een kind naar groep 1 van de basisschool gaat, komt het regelmatig voor dat een leerkracht aangeeft dat het kind meer hulp nodig heeft dan de leerkracht kan bieden. Bijvoorbeeld omdat je kind nog niet zelf de jas aan kan doen. Of omdat zelfstandig naar het toilet gaan nog niet lukt.
Sommige wat oudere kinderen lukt het niet vanzelf om te leren veters strikken of een boterham te smeren. Kinderen op de middelbare school kunnen moeite hebben met het plannen van hun huiswerk. Of met het bijhouden van de agenda.
Thuis stimuleren heeft soms onvoldoende effect. Een kind kan gefrustreerd zijn, doordat het niet goed mee kan komen. Dan levert thuis moeten oefenen soms ook ruzies op. Je kunt dan een ergotherapeut vragen om te observeren waardoor sommige taken niet lukken. De ergotherapeut gaat daarna met je kind zoeken naar oplossingen en die met je kind oefenen. Ook worden tips gegeven voor thuis en op school.
Ergotherapie is erop gericht om zo zelfstandig en zo goed mogelijk mee te kunnen komen in het dagelijks leven. En we helpen je kind graag om de zelfredzaamheid te verbeteren!